Примечания –
+ – метод обязателен для применения как основной;
Х – метод рекомендуется как вспомогательный;
- – метод не применяется.
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс
саласындағы мемлекеттік нормативтер
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ
ҚҰРЫЛЫСҚА АРНАЛҒАН ИНЖЕНЕРЛІК ІЗДЕНІСТЕР. сЕЙСМИКАЛЫҚ
ЫҚШАМАУДАНДАСТЫРУ.
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
ҚР ҚН 1.02-16-2003
Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігінің
Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті
Астана 2007
КIРIСПЕ
1 ЖАСАЛҒАН”Қазақстандық геотехникалық ізденістер институты”ЖАҚ-ымен (ҚазГІИ-ымен.)
2 АУДАРЫЛҒАН«KAZGOR» Жобалау академиясы ЖШС-імен
3 ҰСЫНЫЛҒАНҚазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігінің (ҚР ИСМ) Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (ТКШ) істері комитетінің Техникалық нормалау және құрылыс индустриясын дамыту басқармасымен
4 ҚАБЫЛДАНҒАН ҚР ИСМ Құрылыс және ТКШ істері комитетінің
ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫСҚА2006 жылғы 26 желтоқсандағы № 477 бұйрығымен
ЕНГIЗIЛГЕН МЕРЗIМI2007 жылдың 1 маусымынан бастап
5 Осы құрылыс нормалары ҚР аумағында ҚР ИСМ Құрылыс және ТКШ істері комитетінің 09.07.2003 ж. № 278 бұйрығымен 1.08.2003 жылдан бастап енгізілген орыс тіліндегі «Құрылысқа арналған инженерлік ізденістер. Сейсмикалық ықшамаудандастыру. Жалпы ережелер» ҚР ҚН 1.02-16-2003-тің теңтүпнұсқалық мәтіні және мемлекеттік тілдегі аудармасы болып табылады
6 ОРНЫНАРҚН 65-87
7 Стандарттардың мемлекетаралық жіктеуішінің ҚР ҚН 1.02-16-2003 құрылымы бойынша 91.120.25-тарауына енгізілген, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер құрылымы бойынша 1.02 кешенге кіреді
Осы мемлекеттік нормативті ҚР сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері Уәкілетті органының рұқсатынсыз ресми басылым ретінде толық немесе жекелей қайта басуға, көбейтуге және таратуға болмайды.
МАЗМҰНЫ
1 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
2 ИНЖЕНЕРЛІК-ГЕОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР
3 АСПАПТЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР
Жер сілкіністері мен жарылыстарды сейсмикалық тіркеудің әдістері
Микросейсмді зерттеу
Сейсмикалық қаттылықтардың әдісі
4 ЕСЕПТЕУ ӘДІСТЕРІ
5 ЭТАЛОНДЫҚ ТОПЫРАҚТАРДЫ ТАҢДАУ
6 ЕСЕПТІК МАТЕРИАЛДАРДЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН МАЗМҰНЫ
7 ЕСЕПТІК МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚАРАУ, САРАПТАУ ЖӘНЕ БЕКІТУ ТӘРТІБІ
1-қосымша (міндетті) Сейсмикалық ықшамаудандастыру объектілерін жіктеу
2-қосымша (міндетті) Сейсмикалық ықшамаудандастыру жөніндегі жұмыстарды орындаудың масштабтарының кондициялары
3-қосымша (міндетті) Аспаптық бақылау әдістерін таңдауды негіздеу
Ќ¦РЫЛЫС НОРМАЛАРЫ
Ќ¦РЫЛЫСЌА АРНАЛЃАН ИНЖЕНЕРЛІК ІЗДЕНІСТЕР.
сЕЙСМИКАЛЫЌ ЫЌШАМАУДАНДАСТЫРУ.
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
ИНЖЕНЕРНЫЕ ИЗЫСКАНИЯ ДЛЯ СТРОИТЕЛЬСТВА.
СЕЙСМИЧЕСКОЕ МИКРОРАЙОНИРОВАНИЕ.
ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Енгізілген к‰ні 2003.08.01
Осы Нормалар Ќазаќстан Республикасыныњ ќалалары мен µзге елді мекен орындарыныњ (болашаќтаѓы ќ±рылыс ескеріліп) аумаќтарын, сондай-аќ, Ќазаќстан Республикасыныњ Сейсмикалыќ аудандасыру Картасына (СР-2000) жєне ЌР ЌНжЕ 2.03-30-2006-ге сєйкес сейсмикалыѓы 6 балл жєне жоѓары аудандарда орналасќан µнеркєсіптік кєсіпорындарды, ѓимараттардыњ, имараттардыњ жєне ауыл шаруашылыќ ќызметіндегі бар объектілердіњ жањаларын жобалау жєне салу, ќалпына келтіру жєне кењейту аумаќтарын сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру жµніндегі ж±мыстарыныњ ќ±рамы мен кµлеміне ќойылатын талаптарын белгілейді. Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру ерекше жауапты объектілер (мєселен, атом электр станциялары (АЭС) ‰шін аудандардыњ бастапќы сейсмикалыѓына тєуелсіз орындалады.
1 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1 Ќазаќстан Республикасыныњ аумаѓындаѓы сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру жµніндегі ж±мыстар, м±ндай ж±мыстарды ж‰ргізу ќ±ќына арналѓан мемлекеттік лицензия иеленген кез келген меншіктегі ѓылыми жєне µндірістік ±йымдармен орындалады.
1.2 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастырудыњ маќсаты сейсмикалыќ баллдыќтыњ бµлінген таксондарѓа арналѓан баллдарда ќарќындылыќты кµрсете отырып, топыраќтардыњ сейсмикалыќ ќасиеттерін, аумаќтардыњ инженерлік-геологиялыќ, гидрогеологиялыќ жєне сейсмикалыќ-тектоникалыќ ерекшеліктерін (топыраќтыќ жаѓдайлар, жер бедерініњ ерекшеліктері, сейсмикалыќ белсенді тектоникалыќ б±зушылыќтыњ бар болуы, ќолайсыз физикалыќ-геологиялыќ процестер мен ќ±былыстар жєне басќалар) кешенді т‰рде зерттеу негізінде, оныњ аялыќ (бастапќы) шамасымен салыстыру арќылы µзгерістерініњ (кµбеюі немесе азаюы) сандыќ баѓалауынан т±рады.
1.3 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру жµніндегі ж±мыстар кешеніне инженерлік-геологиялыќ зерттеулер, геофизикалыќ жєне басќа аспаптыќ зерттеулер, эталондыќ топыраќтарды тањдау жµніндегі теориялыќ есептеулер мен арнайы ж±мыстар кіреді.
1.4 Инженерлік-геологиялыќ зерттеулер сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасын ќ±растыруѓа арналѓан инженерлік-геологиялыќ негіздерді ќ±ру маќсатымен ж‰ргізіледі жєне ж±мыстардыњ басќа т‰рлеріне ќатысты алѓанда, басымдыќпен т‰суі тиіс.
1.5 Геофизикалыќ зерттеулер єр т‰рлі инженерлік-геологиялыќ жаѓдайлардаѓы сейсмикалыќ єсерлердіњ сипаттамаларын сандыќ болжау ‰шін орындалады.
1.6 Ж±мыстардыњ ќ±рамы мен кµлемі, 1 - ќосымшаѓа сєйкес ќаланыњ, кенттіњ немесе ауылдыќ елді мекенніњ халќыныњ саны, µнеркєсіптік кєсіпорындардыњ ірілігі, ѓимараттар мен имараттардыњ жауапкершілігініњ дєрежесі жєне болуы м‰мкін ќиратушы жер сілкінулерініњ єлеуметтік-экономикалыќ салдары ескеріліп аныќталатын сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру объектісініњ класына байланысты айќындалады.
1.7 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру жµніндегі ж±мыстардыњ нєтижесі Ќазаќстан Республикасыныњ Уєкілетті органында бекітуіне жататын карта болып табылады. Сейсмикалыќ ыќшамаудандастырудыњ бекітілген картасы Ќазаќстан аумаѓындаѓы, ведомстволыќ баѓыныштылыѓына ќарамастан іздеу, жобалау жєне ќ±рылыс ж±мыстарын ж‰зеге асырушы барлыќ ±йымдар ‰шін міндетті нормативтік ќ±жат болып табылады.
1.8 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасы бас жоспарларды єзірлеуге ќажетті материалдардыњ міндетті ќ±рамына кіреді, сондай-аќ сейсмикалыќ ќауіпті аудандардаѓы ќоршаѓан ортаныњ бар к‰йін баѓалау ‰шін ќызмет етеді.
1.9 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасы, ереже бойынша, 1:25 000; 1:10 000; 1:5 000 масштабтарда ќ±растырылады. Карта масштабын тањдау 2 - ќосымшаѓа сєйкес сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру алањына, инженерлік-геологиялыќ жаѓдайлардыњ к‰рделілігіне жєне ќ±рылыс сипатына тєуелді. Жекеленген жаѓдайларда неѓ±рлым ірі масштабтардаѓы жеке учаскелерге арналѓан сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасын жасауѓа жол беріледі.
Сейсмикалыќ ыќшамаудандастырудыњ бекітілген картасын иеленген аумаќтар шегінде, наќты ѓимараттар мен имараттар ќ±рылыстарыныњ учаскелерінде, егерде инженерлік ізденістерді ж‰ргізу процесінде Картамен салыстырѓанда алањшаныњ сейсмикалыќ єсеріне ыќпал етуге ќабілеті бар инженерлік-геологиялыќ жаѓдайлардыњ (топыраќтыќ жаѓдайлар, техногендік факторлардыњ єсері, ѓимараттар мен имараттарды єр т‰рлі сейсмикалыќты учаскелер шекарасында орналастыру жєне басќалар) айырмасы аныќталса, алањшаныњ сейсмикалыѓын дєлдеу маќсатымен ќосымша ізденістер ж‰ргізуге жол беріледі.
Б±л ж±мыстар осы аумаќты сейсмикалыќ ыќшамаудандастыруды ж‰ргізуші ±йыммен орындалады.
1.10 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасы жоќ аудандарда алањшаныњ сейсмикалыѓын инженерлік-сейсмикалыќ ±ќсамалар єдісімен ерекшелік ретінде аныќтауѓа жол беріледі. Б±л ж±мысты орындауѓа сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасын єзірлемесін ж‰ргізуші республикалыќ ±йымдардыњ орындауѓа ќ±ќы бар.
1.11 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасын ќ±растыру кезіндегі сейсмикалыќ єсер етудіњ аялыќ (бастапќы) шамасы ретінде алынатын баллдардаѓы ќарќындылыѓы, сондай-аќ сейсмикалыќ єсер етудіњ ќайталанушылыќ периоды толыќ сейсмикалыќ аудандастыру Картасы (ТСА) бойынша, ал олар болмаѓан жаѓдайда – Ќазаќстан Республикасыныњ жалпы сейсмикалыќ аудандастыру Картасы жєне оѓан немесе ЌР ЌНжЕ 2.03-30-2006 (1 жєне 2-ќосымшалар) бойынша тіркелген елді мекендердіњ тізімі ќосымша аныќталады.
2 ИНЖЕНЕРЛІК-ГЕОЛОГИЯЛЫЌ ЗЕРТТЕУЛЕР
2.1 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру жµніндегі ж±мыстар кешеніндегі инженерлік-геологиялыќ зерттеулер берілген масштабта сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру картасын ќ±растыруѓа арналѓан инженерлік-геологиялыќ негіз ќ±ру маќсатымен ж‰ргізіледі жєне ж±мыстардыњ µзге т‰рлеріне ќатысты алѓанда басымдыќты болуы тиіс.
Инженерлік-геологиялыќ зерттеулер зерттелетін аумаќтыњ сейсмикалыќ єсеріне ыќпал ететін инженерлік-геологиялыќ шарттар туралы (геоморфологиялыќ, тектоникалыќ жєне геологиялыќ ќ±рылым, литологиялыќ ќ±рам, топыраќтардыњ к‰йі мен физикалыќ-механикалыќ сипаттамалары, топыраќтар сулары дењгейініњ жаѓдайы, ќолайсыз физикалыќ-геологиялыќ процестер мен ќ±былыстардыњ бар болуы жєне басќалар), сондай-аќ,б±л шарттардыњ ѓимараттар мен имараттарды салу жєне пайдалану процесінде болуы м‰мкін µзгерістері туралы деректер кешенін алу маќсатымен орындалады,
2.2 Инженерлік-геологиялыќ зерттеулердіњ негізгі т‰рі нормативтік ќ±жаттардыњ негізгі талаптарына сєйкес сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру масштабында ж‰ргізілген арнайы инженерлік-геологиялыќ т‰сіру болып табылады.
Т‰сіру ќ±рамына кіретіндер: аумаќты алдын ала барлаумен тексеру, кен-б±рѓылау, зертханалыќ жєне тєжірибелік ж±мыстар; инженерлік-геологиялыќ міндеттерді шешуге арналѓан геофизикалыќ жєне µзге єдістер.
2.3 Инженерлік-геологиялыќ зерттеулер кезінде ќор (м±раѓаттыќ) жєне жарияланѓан материалдарды пайдалану міндетті. ¤ткен жылдардыњ инженерлік-геологиялыќ зерттеулер материалдарын жинау, ж‰йелендіру жєне ќорыту жµніндегі деректер негізінде зерттелетін аумаќтыњ инженерлік-геологиялыќ жаѓдайларын алдын ала баѓалау ж‰ргізіледі жєне кен ќазбаларын орналастырудыњ ж±мыстыќ с±лбасы ќ±растырылады.
2.4 Арнайы инженерлік-геологиялыќ т‰сіру кезінде алањныњ 1 кв. км - іне келетін баќылау н‰ктелерініњ саны инженерлік-геологиялыќ жаѓдайлардыњ масштабына, т‰сірілуіне, к‰рделілік санатына тєуелді жєне ж±мыстыњ баѓдарламасында негізделеді.
2.5 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыруѓа арналѓан инженерлік-геологиялыќ т‰сіру кезіндегі геологиялыќ ќиманы зерттеудіњ терењдігі 20 м-ден кем емес.
Е с к е р т у - Сейсмикалыќ ‰демеліктіњ µсу шамасына топыраќтардыњ ќуаты 20 м-ге жуыќ жоѓары ќабатыныњ физикалыќ-механикалыќ ќасиеттеріндегі айырмашылыќ неѓ±рлым ‰лкен єсер ететіні эксперименттік т‰рде белгіленген. К‰шті жер сілкіністеріндегі бетке жаќын ќалдыќты сейсмикалыќ деформацияларыныњ даму аймаѓы да (топыраќтыњ ныѓыздалуы жєне босауы, с±йытылу процестері жєне басќалар) 15-20 м терењдікке дейін ќарастырылады. Осы ќалыњдыќта топыраќтардыњ беріктік жєне деформациялыќ сипаттамаларын нашарлатуѓа жєне оларда жер сілкіну кезінде имараттар ‰шін ќауіпті ќалдыќты сейсмикалыќ деформацияларды дамытуѓа єкелетін м‰жілу процестері неѓ±рлым ‰демелі т‰рде ж‰реді.
2.6 Сейсмикалыќ ыќшамаудандастыруѓа арналѓан инженерлік-геологиялыќ т‰сірулер процесінде топыраќтарды сынау нєтижелері бойынша алањдаѓы жєне ќимадаѓы єр т‰рлі санатты топыраќтардыњ сейсмикалыќ ќасиеттері бойынша таралу шекараларын аныќтауѓа ќажетті топыраќтардыњ негізгі литологогенетикалыќ т‰рлері ќасиеттері кµрсеткіштерініњ µзгеру зањдылыќтары аныќталуы тиіс. Сынау нєтижелері бойынша ерекшеленетін инженерлік-геологиялыќ элементтер физикалыќ-механикалыќ ќасиеттердіњ ќорытылѓан (нормативтік) кµрсеткіштерімен сипатталады.
2.7 Т‰сіру кезінде инженерлік-геологиялыќ шарттардыњ аумаќтыњ инженерлік-сейсмикалыќ жаѓдайларын аныќтайтын элементтерін зерттеуге ерекше назар аударылуы тиіс.
2.8 Инженерлік-геологиялыќ зерттеулер процесінде топыраќ суларыныњ дењгейі жаѓдайын белгілеу жєне оныњ болуы м‰мкін µзгерістерін болжамды баѓалауды ж‰ргізу ќажет.
2.9 Сейсмикалыѓы 8 балл жєне жоѓары аудандарда орналасќан А жєне Б (3 - ќосымша) кластарыныњ объектілері ‰шін топыраќтар ќасиеттерініњ сипаттамаларыныњ кењістіктік µзгерушілігініњ дєлдеуін жєне топыраќтардыњ к‰йініњ, беріктік жєне деформациялыќ сипаттамаларыныњ кµрсеткіштерін табиѓи тµселу жаѓдайларында МСТ 30672 талаптарына сєйкес динамикалыќ немесе статикалыќ б±рѓылау кµмегімен аныќтауды ж‰ргізу керек. Б±л жаѓдайда топыраќтардыњ динамикалыќ орныќты емес єрт‰рліліктеріне (шµкпелі, ісінбелі, ‰ймелі, шаймалы, лайлар, суланѓан ќ±мдар жєне басалар) басты назар аударылады.
2.10 Зерттеуге, бєрінен б±рын, бар немесе жобаланатын имараттар ‰шін сейсмикалыќ єсерлер кезінде тууы немесе белсенділігі тікелей ќауіпті болып табылатын ќауіпті геологиялыќ процестер жєне экзогенді сипатты ќ±былыстар (беттердіњ жарылмалары, сырѓымалары, шµгулері жєне карстыќ ќуыстардыњ, жерасты кен ќазбаларыныњ ‰стілеріндегі ќ±ламалар) жатады. Аталѓан процестер мен ќ±былыстардыњ к‰шті сейсмикалыќ єсерлердегі дамуы мен белсенділенуі жиі имараттыњ негізін ќаттайтын топыраќтарда кµптеген ќалдыќты сейсмикалыќ деформациялардыњ ќалыптасуына немесе имараттыњ тікелей ќиратылуына єкеледі.
Олардыњ пайда болуыныњ, белгілі бір топыраќтыќ шарттармен, жер бедері пішіндерімен, тектоникалыќ б±зылѓан жерлермен жєне т.с.с. µзара байланысыныњ инженерлік-геологиялыќ жаѓдайларын зерттеуге ерекше назар аударылады (б±л ретте зерттелетін ауданѓа арналѓан ќалдыќты сейсмикалыќ деформациялардыњ баяндалуы келтірілетін ќолда бар ќор жєне єдебиет кµздерін пайдалану ќажет ) .
Ќолда бар материалды талдау жєне зерттеу негізінде олардыњ болуы м‰мкін ‰демелігі 6 балл жєне жоѓары жерсілкініс кезіндегі сейсмикалыќ ыќшамаудандастыру аймаѓындаѓы сипатын болжау беріледі.
2.11 Аумаќтыњ инженерлік-геологиялыќ жаѓдайларын зерттеу кезінде ќысќа мерзімде ќосымша аќпарат алуѓа жєне ішінара инженерлік-геологиялыќ карта ќ±растыру ‰шін кен ќазушы ж±мыстар кµлемін ќысќартуѓа м‰мкіндік беретін геофизикалыќ єдістерді кењінен пайдалану керек.
